محمدرضا شجريان

زندگي‌نامه

محمدرضا شجريان، يكم مهر ۱۳۱۹ در مشهد زاده شد. خواندن را از كودكي با همان لحن كودكانه آغاز كرد. از كودكي با توجه به استعداد و صداي خوبش تحت تعليم پدر كه خود قاري قرآن بود مشغول به پرورش صداي خويش شد در سال ۱۳۳۷ به راديو خراسان رفت و در رشته آواز مشغول فعاليت شد. سپس براي اجراي برنامه‌هاي گلها به تهران نزد استاد داوود پيرنيا دعوت شد و در بيش از يكصد برنامه گلها و برگ سبز شركت كرد. شجريان در سال ۱۳۴۰ ازدواج كرد كه حاصل آن سه دختر و يك پسر (همايون)در سال ۱۳۴۶ به تهران رفت و با احمد عبادي آشنا شد و از سال ۱۳۴۶ در كلاس اسماعيل مهرتاش شركت نمود. همچنين براي آموختن خوشنويسي در انجمن خوشنويسان نزد استاد ابراهيم بوذري رفت. او از سال ۱۳۴۷، خوشنويسي را نزد استاد حسن ميرخاني ادامه داد. وي در سال ۱۳۴۹، درجهٔ ممتاز را در خوشنويسي به دست‌آورد.شجريان تا سال ۱۳۵۰ با نام مستعار سياوش بيدكاني با راديو همكاري مي‌كرد، ولي بعد از آن از نام خود استفاده كرد در ۱۳۵۰ با فرامرز پايور آشنا شد و يادگيري سنتور و رديف‌هاي آوازي را نزد وي دنبال كرد.در سال ۱۳۵۱ در برنامهٔ گلها با استاد نورعلي خان برومند آشنا شد و به آموختن شيوهٔ آوازي طاهرزاده نزد او پرداخت. از سال ۱۳۵۲ نزد عبدالله دوامي كليه رديف‌هاي موسيقي و شيوه‌هاي تصنيف‌خواني را فرا گرفت. در همين سال به همراه گروهي از هنرمندان چون محمدرضا لطفي، ناصر فرهنگ‌فر، حسين عليزاده، جلال ذوالفنون و داوود گنجه‌اي، مركز حفظ و اشاعه موسيقي را به سرپرستي استاد داريوش صفوت بنا نهاد.

وي شيوه‌هاي آوازي اقبال‌السلطان، تاج اصفهاني، ميرزا ظلي، اديب خوانساري، حسين قوامي و بنان را روي صفحات و نوارها به‌دقت دنبال كرد. از سال ۱۳۵۴، تدريس هنرجويان را در رشته آواز در دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران آغاز كرد و در سال ۱۳۵۸ با تعطيلي اين رشته كار تدريس خود را پايان داد. در سال ۱۳۵۷ به‌همراه هوشنگ ابتهاج و برخي هنرمندان ديگر از راديو كناره‌گيري كرد.شجريان در اسفندماه سال ۱۳۵۶ شركت دل‌آواز را بنيان‌گذاري كرد. همچنين در سال ۱۳۵۶ در مسابقه تلاوت قرآن كشوري رتبهٔ نخست را به دست‌آورد.در ۱۳۵۷ چندين سرود ميهني اجرا كرد و همكاري خود را با سازمان‌هاي دولتي ادامه نداد و در خانه به تحقيق و تدوين رديف‌هاي آوازي پرداخته و به آموزش شاگردان قديمي‌اش همت گماشت. در فاصله سال‌هاي دههٔ شصت، شجريان همكاري گسترده‌اي را با پرويز مشكاتيان آغاز كرد كه حاصل آن آلبوم‌هايي چون بيداد همايون، آستان جانان، سرّ عشق (ماهور)، نوا، دستان، گنبد مينا و جان عشاق بود. در اين سال‌ها به همراه گروه عارف كنسرت‌هايي را در خارج از ايران اجرا كرد.پس از سال ۱۳۶۸ به همراه داريوش پيرنياكان و جمشيد عندليبي به اجراي كنسرت در آمريكا و اروپا پرداخت. اين گروه در سال بعد، كنسرت‌هايي را براي جمع‌آوري كمك مردم دنيا به زلزله‌زدگان رودبار انجام داد. آلبوم‌هاي دل مجنون، سرو چمان، ياد ايام و آسمان عشق با همكاري گروه آوا و نيز دلشدگان با آهنگسازي حسين عليزاده در اين سال‌ها منتشر شدند. در سال ۱۳۷۴، شجريان كنسرت‌هايي در شهرهاي اصفهان، شيراز، ساري، كرمان و سنندج برگزار كرد و در همين سال، آلبوم چشمه نوش را با محمدرضا لطفي و مدتي بعد، در خيال را با همكاري مجيد درخشاني منتشر كرد. وي در سال ۱۳۷۷، آلبوم شب، سكوت، كوير را با آهنگسازي كيهان كلهر منتشر كرد.

شجريان در سال ۱۳۷۸ جايزه پيكاسو را از طرف سازمان يونسكو دريافت كرد. از سال ۱۳۷۹ با حسين عليزاده، كيهان كلهر و پسرش همايون به اجراي كنسرت پرداخت كه حاصل آن، آلبوم‌هاي زمستان است، بي تو به سر نمي‌شود، فرياد، ساز خاموش و سرود مهر بود. در سال ۱۳۸۲، به همراه همين گروه براي كمك به زلزله‌زدگان بم كنسرتي در تهران با نام هم‌نوا با بم اجرا كرد.